Verboden woord?!

Tjee…wat een paar tweets al niet teweeg kunnen brengen. Afgelopen zaterdagavond 19 januari barstte de discussie los: er verscheen een tweet waarin stond dat het Reformatorisch Dagblad online een artikel had geplaatst over de inauguratie van Obama waarbij de bijbel van de ‘negerpredikant’ Martin Luther King gebruikt zou worden. Waarom het RD hier het woord ‘negerpredikant’ gebruikte – dat blijft een gok en doet er ook niet meer toe, want het RD wijzigde het artikel en schrapte het woord ‘neger’. Daar was ik blij mee. Tegelijkertijd stopte de discussie over het gebruik van het woord ‘neger’ niet. En het Nederlands Dagblad wakkerde de discussie nog eens even lekker aan door Orlando Bottenbley aan het woord te laten:

‘…discussie over ‘neger’ onbegrijpelijk…’

Zowel op twitter als op facebook heb ik mij negatief uitgelaten over het gebruik van het woord ‘neger’. Natuurlijk heeft dat er mee te maken dat ik zelf een kleur heb, natuurlijk heeft dat er alles mee te maken dat ik moeder ben van een dochter uit Afrika. Maar juist daardoor vind ik ook dat ik recht van spreken heb.
Ik woon in een omgeving waar blanke mensen verreweg in de meerderheid zijn. Over het algemeen wordt het platteland bevolkt door blanke mensen en de weinige gekleurde mensen zijn ofwel geadopteerd ofwel voormalige asielzoekers (…oké, beetje overdreven…). Juist in die blanke omgeving wordt er nog vaak op een denigrerende manier gesproken over mensen met een donkere huidskleur. Het is de toon waarop zij het woord ‘neger’ of ‘zwarte’ in de mond nemen waardoor ik dit woord niet neutraal kan horen. Zoals er ook met minachting gesproken wordt over ‘die Marokkanen’ of in het algemeen ‘die buitenlanders’. Je hoeft het zelf maar één keer naar je hoofd geslingerd te krijgen en zulke woorden hebben voor altijd een negatieve klank. Oh, ik geloof het best wel dat ‘neger’ niet persé een negatieve betekenis hoeft te hebben en ik geloof het best dat niet iedereen die een ander ‘neger’ of ‘zwarte’ noemt het verkeerd bedoelt – dat is mijn punt ook niet.

Het gaat mij erom dat ik negatieve associaties heb bij deze woorden en daarin bleek ik niet de enige te zijn.

In de discussie kreeg de Reformatorische gezindte ervan langs, omdat zij zich schuldig zou maken aan het gebruiken van dit soort dubieuze woorden – neger, zwarte, inboorlingen… Het zijn woorden die herinneren aan het koloniale verleden, aan de tijd dat donkere mensen voor dom (en nog veel erger) versleten werden. Lange tijd hebben blanken zich superieur gevoeld ten opzichte van hun bruine medemens. En eigenlijk zeg ik dat nu verkeerd, want zij werden niet beschouwd als medemens. De afschaffing van de slavernij is nog niet zo lang geleden. De apartheid is nog niet zo lang voorbij.
Is het nou echt zo dat de Reformatorische gezindte leeft met deze achterhaalde ideeën over de verschillen tussen blanken en gekleurde mensen? Ik heb daar geen onderzoek naar gedaan en kan deze conclusie dan ook niet zo maar trekken. Wat ik wel merk, is dat het vooral de mensen zijn die behoudend zijn, traditioneel, bij wie vaak een zekere onbekendheid speelt: onbekendheid met de verschillende etniciteiten die ons land rijk is. En wanneer men er dan in de eigen omgeving niet direct mee geconfronteerd wordt, dan hoeven denkbeelden ook niet te veranderen, dan kan men het zich veroorloven om vast te houden aan de manier waarop er altijd al is gedacht en gesproken over mensen met een donkere huidskleur. In dat geval is het vooral onhandigheid wanneer een woord als ‘neger’ gebruikt wordt.
Maar er zijn ook mensen die willens en wetens ‘neger’ zeggen en dan ook nog eens bewust op de vernederende manier, juist vanwege de negatieve confrontatie die zij gehad hebben met een donkerbruin persoon.

Waarom moeilijk doen als donkere mensen onderling wel ‘neger’ (of ‘nigga’) tegen elkaar zeggen…?! Dat is dus anders. Dan is er geen sprake van ongelijkheid. Dan is het aanspraak doen op iets dat je met elkaar deelt, in plaats van benadrukken dat de huidskleur juist iets onderscheidends is.

Bottenbley vond de discussie over het woord ‘neger’ onbegrijpelijk en krampachtig. Ik kan me best voorstellen dat hij dat vindt. Vanuit mijn kracht kan ik dat ook vinden. Maar ik ben ervan overtuigd dat je als mens met een donkere huidskleur wel stevig in je schoenen moet staan om, wanneer een blanke ‘neger’ of ‘zwarte’ tegen je zegt, dat niet als iets vervelends te horen. En veel bruine kinderen en bruine tieners staan nog niet zo stevig overeind. Je helpt hen niet door te zeggen dat de discussie krampachtig is, je helpt hen door je woorden zorgvuldig te kiezen en hen te bevestigen in hun kracht – mens ben je, geschapen naar het beeld van de Vader.